8bit vs 16bit
Ram (ψφ) 2005
Τί είναι 8-bit και τι 16- bit εικόνες; Τι να διαλέξω; Γιατί θα πρέπει να κάνω τις κυριότερες επεξεργασίες μου με την εικόνα μου στα 16-bit.
Έαν κάποιος ασχοληθεί με την ψηφιακή φωτογραφία ή με την ψηφιακή επεξεργασία εικόνας, αργά ή γρήγορα θα βρει μπροστά του 2 χαρακτηριστικά που ορίζουν το βάθος χρώματος. Θα πρέπει να επεξεργαστεί εικόνες 1-bit, 8 bit, 16bit.
Η υποστήριξη της επεξεργασίας 16-bit εικόνων σήμερα βρείσκεται στο καλύτερο σημείο της (ειδικά μετά την κυκλοφορία του Photoshop CS). Για κάποιον χωρίς εμπειρία στην ψηφιακή επεξεργασία εικόνας οι 16-bit εικόνες περνάνε στη σκέψη του ότι είναι διπλάσιες σε bit από τις 8-bit εικόνες. Είναι έτσι ; Και πού ακριβώς υπερτερούν.
Μιά κοινή εικόνα 8 bit RGB χρησιμοποιεί μια ακολουθία τιμών από το 0 έως το 255 για διαχωρίσει με σαφήνια τους τόνους που μπορεί να περιέχει κάθε ένα από τα 3 χρωματικά κανάλια (RED, GREEN, BLUE). Μιά τιμή 255,0,0 αντιπροσωπεύει το καθαρό κόκκινο χρώμα, μία τιμή 0,255,0 αντιπροσωπεύει το καθαρό πράσινο χρώμα και μία τιμή 0,0,255 αντιπροσωπεύει το καθαρό μπλέ χρώμα.(Το ίδιο ισχυεί και τις μαυρόασπρες εικόνες μό νο που εκεί έχουμε μόνο ενα χρωματικό κανάλι.)
Εάν πολλαπλασιάσουμε τον αριθμό των τόνων και των τριών καναλιών θα πάρουμε 16.7 εκκατομήρια συνδιασμούς.
Αυτός είναι πραγματικά ένας μεγάλος αριθμός για να περιέχει όλες τις αποχρώσεις και τους τόνους μια εικόνας. Ή μήπως δεν είναι και τόσο μεγάλος.
Το φυσικό επακόλουθο που παρουσιάζεται σχεδόν σε οποιαδήποτε τονική ή χρωματική επεξεργασία είναι η απώλεια χρωματικής πληροφορίας αλλά και η δημιουργία μιάς νεάς χρωματικής πληροφορίας. Για παράδειγμα μια σκοτεινή φωτογραφία έαν φωτιστεί θα χάσει κάποιους σκουρότερους τόνους και θα αποκτήσει φωτεινότερους τόνους που δεν είχε.
Υπάρχει βέβαια και κάποιο άλλο αρκετά συμαντικό θέμα. Μια σκοτεινή φωτογραφία μπορεί να χρησιμοποιεί χρωματικές τιμές μεταξύ του 0 και του 180 στα τρία κανάλια της παραλείποντας τις τιμές μέχρι τους 256 τόνους που θα μπορούσε να έχει. Το ιδανικό θα ήταν οι χρωματικές τιμές από το 0 έως το 180 με κάποιο μαγικό τρόπο να γινόνταν 256. Δυστηχώς όμως δεν υπάρχει μαγεία στην χρωματική επεξεργασία. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε για να διορθώσουμε κάτι τέτοιο είναι να ?τεντόσουμε? αυτές τις τιμές για να πιάσουμε το εύρος των 255 τιμών. Πρέπει με απλά λόγια ενώ έχουμε στα χέρια μόνο 180 τιμές να τις κάνουμε 255. Το πρόβλημα είναι βέβαια θα δημιουργηθούν κάποια κενά στο ?τέντομα?.
Επίσης η τοποθέτηση των τόνων σε μία εικόνα γίνεται χρησημοποιόντας απόλυτους αριθμούς. Δεν μπορεί μια τιμή να είναι 128.5. Πρέπει να πάρει την τιμή 128 ή 129. Πως θα ανακαλύψουμε τις ενδιάμεσες τιμές;
Ακόμα και μετά το ?τέντομα? υπάρχει ένα μυστήριο γύρω από τις 75 τιμές (255-180=75). Το αποτέλεσμα είναι σε μία ακολουθεία ανά 3-4 τιμές να έχουμε κάποιο κενό. Η πληροφορία δεν υπάρχει και αυτό μπορούμε να δούμε καθαρά και στο ιστόγραμμα των Levels. Αυτό το φαινόμενο το βλέπουμε εάν απλά πατήσουμε ?Auto? στην παλέτα των Levels. Μπορεί η οθόνη μας να μην μπορεί να απεικονίσει με καθαρότητα τις ελείψεις αλλά οποιαδήποτε άλλη επεξεργασία θα έχει σαν αποτέλεσμα να χαθούν και άλλες πληροφορίες.
Εάν φωτίσουμε ένα συνεφιασμένο ουρανό κάποιο σκούροι τόνοι θα χαθούν για πάντα. Εάν τον σκουρίνουμε μετά οι σκούροι τόνοι δεν πρόκειτε να επανέλθουν χωρίς σημαντικές απώλειες.
Το Βαρύ πυροβολικό.
Από την άλλη μεριά οι εικόνες 16-bit εμπεριέχουν 65.536 τιμές που προσδιορίζουν το εύρος τόνων για κάθε κανάλι. Κάνοντας ένα απλό υπολογισμό οι συνδιασμοί χρωμάτων που προκείπτουν φτάνουν στο αστρονομικό ποσό των 281 τρισεκατομμηρίων. Ο χώρος που καταλαμβάνει το αρχείο είναι διπλάσιος αλλά το κέρδος στο ευρός χρωμμάτων είναι υπέρ-πολλαπλάσιο. Μπορούμε να το δούμε σαν ένα καταρκεματισμό σε 256 κομμάτια που γίνεται σε κάθε ένα τόνο από τα 16.7 εκκατομήρια.
Εάν επεξεργαζόμαστε εικόνες 16-bit συννεχίζουμε να έχουμε απώλειες αλλά είναι πολύ λιγότερες σε σχέση με τις 8bitες εικόνες. Ένα ακόμα θετικό είναι ότι όλοι οι οδηγοί εκτυπωτών είναι 8-bit και χρωματικά τους υπερκαλύπτουμε ακόμα και εάν έχουμε απώλειες κατα την επεξεργασία. Έστω και μια τιμή υποπολαπλάσια των 256 τόνων να έχουμε υπάρχει κέρδος.
Από όλα τα παραπάνω προκείπτει ότι οι εικόνες 16-bit δίνουν πολύ πιο αξιόπιστα (χρωματικά)αποτελεσματα ακόμα και μετά από μια αρκετά βαριά επεξεργασία.
Η μέση λύση
Στο χώρο της χρωματικής ?δύναμης? υπάρχουν και τα RAW που αποθηκεύουν οι ψηφιακές μηχανές (και NEF όσο αφορά την NIKON). Τα RAW αρχεία εμπεριέχουν 4.096 τιμές που προσδιορίζουν το εύρος τόνων για κάθε κανάλι. Το σκεπτικό είναι ίδιο. Μπορεί να υπολείπονται αρκετα των 16-bit αλλά δεν πάυει να έχουν μια ουσιώδη υπεροχή σε σχέση με τα 8-bit.
Φυσικά κάποια στιγμή θα ακούσεται για 24-bit ή ακόμα και για 48-bit εικόνες. Μην τρομαζεται, δεν είναι τίποτα παραπάνω από 8-bit και 16-bit εικόνες ονομασμένες με άλλο τρόπο. Απλά από κάποιους έχει γίνει μια πρόσθεση των bit μιας εικόνας και τις ονομάζουν με το άθροισμα τους. Δηλαδή 8-bit +8-bit + 8-bit =24-bit για τις εικόνες 8-bit και 16-bit +16-bit + 16-bit = 48-bit για τις για τις εικόνες 16-bit.
Επικινδυνα παιχνίδια
Το ότι μπορούμε να αλλάζουμε τα bit της εικόνας μας από τα 8 στα 16 και τούμπαλην δεν σημαίνει ότι είναι και σωστό. Εάν μια φωτογραφία είναι 16-bit και την κανουμε 8-bit οι πληροφορίες της 16μπιτης έκδοσης έχουν χαθεί για πάντα. Με τη μετατροπή της σε 16bit δεν καταφέρνουμε τίποτα. Η εικόνα απλά χρησιμοποιεί 65.536 τόνους για κάθε κανάλι για να απεικονίσει 256 (πράγμα αρκετά εύκολο).Οι 65.536 τόνοι έχουν προκείψει μέσα από υπολογισμούς που έχει κάνει το Photoshop και αφού δεν υπάρχει κάποιος τρόπος για να καταλάβει το πρόγραμμα ποιοί είναι οι ενδιαμεσοι τόνοι που προυπήρχαν χρησιμοποιεί κάποιον αλγόριθμο που δίνει αποτελέσματα κατά προσέγγιση. Ένας γενικός κανόνας που πρέπει να έχουμε υπ’ όψιν μας είναι ότι η μετατροπή σε 8-bit πρέπει να γίνεται εφόσον έχουν τελιώσει οι βασικές επεξεργασίες στον τόνο και στο χρώμα.
Ανοίξτε μια εικόνα 8 bit και μία 16 και κάντε αντιπαράθεση.
Τα μενού του photoshop Image > Adjustments και Filter μας δείχνουν με τον καλύτερο τρόπο ότι οι σύγχρονοι υπολογιστές δεν είναι σε θέση να επεξεργαστούν πλήρως μια εικόνα 16-bit. Μερικές χρωματικές-τονικές επεξεργασίες αλλά και αρκετά φίλτρα είναι ανενεργά καθως η εκτέλεση τους σε μια 16-bit εικόνα θα μπορούσε να πάρει 10άδες ώρες ή και μέρες. Πάλι καλά να λέμε .... αφού πριν 6-7 χρόνια δεν μπορούσες να κάνεις σχεδόν τίποτα.
Συμβουλές...
? Εάν σκανάρετε τις φωτογραφίες σας και σας το επιτρέπει το σκάνερ σας να χρησιμοποιήται βάθος χρώματος 16-bit.
? Πριν μετατρέψετε την εικόνα σας σε 8-bit φροντίστε να έχετε τελιώσει τις τονικές και χρωματικές διορθώσεις ενώ η εικόνα σας είναι ακόμα 16-bit ή 12bit. Με αυτό τον τρόπο διασφαλίζετε την μεγαλύτερη δυνατή ακριβεια στις επεξεργασίες σας.
? Η οθόνη του υπολογιστή σας δεν σας δείχνει σχεδόν ποτέ αυτό που θα πάρετε στην εκτύπωση (ειδικά στα δύσκολα μεράσματα του μαυρου) . Δείτε τις 16- bit σαν ένα καλό φίλο που θα σας δίνει πάντα το καλύτερο δυνατό αποτελεσμα.
Γιώργος Τούμπαλης.
